هنگام سپیده دم خروس سحری
دانی که چرا همی کند نوحه گری
یعنی که نمودند در آیینهٔ صبح
کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری
علت خواندن خروس ها در آخر شب و هنگام شب
در توحید صدوق از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمودند:
خداوند مَلَکی آفریده به شکل خروس که بسیار عظیم الجثه است، هنگام آخر شب که می شود، می رود وسط آسمان و بال های بلندش را به هم می زند و بانگ برمی آورد و به تسبیح خداوند مشغول می شود و چنین می خواند:
«سبحان اللّه الملک القدوس الکبیر المتعال لا اله الاّ هو الحی القیوم».
وقتی او چنین می کند، تمام خروس های روی زمین نیز خدا را تسبیح می گویند و بال هایشان را به هم می زنند و می خوانند. و هنگامی که او ساکت می شود، خروس های زمین نیز ساکت می شوند.
در واقع خواندن آن خروس و خروس های زمین در آخر شب به خاطر بیدار کردن برای نماز شب است.
یک بار دیگر هم هنگام سحر آن خروسِ مَلَک می خواند و به تبع او خروس های زمین نیز می خوانند تا مردم را برای نماز صبح بیدار کنند. در هنگام سحر نیز آن خروسِ فرشته چنین تسبیح می گوید:
«سبحان اللّه العظیم، سبحان اللّه العزیز القهار، سبحان اللّه ذی العرش المجید، سبحان اللّه ذی العرش الرفیع»
وقتی او چنین تسبیح خدا می گوید، خروس های زمین نیز می خوانند و با او مشغول تسبیح و تقدیس خداوند می شوند تا هم تسبیح و تقدیس کرده باشند و هم مردم خواب مانده را برای نماز صبح بیدار کنند.
توحید صدوق، ص 279.
نامه اول عارف کامل مرحوم حاج شیخ حسنعلى اصفهانى به یکی از سالکان راه حق:
باری ! اولا که امروزه در بسته است و آن طرق سابق تماما مسدود است ولى آنچه که امروز تکلیف است:
نخست نماز اول وقت است،
دوم اهتمام در حضور قلب در وقت نماز و این کار مثل خوشنویسى است و به یک روز و دو روز درست نمى شود و طول زمان لازم دارد از او که گذشت بیدارى پیش از صبح است:
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ
از یمن دعاى شب و ورد سحرى بود
بین الطلوعین را به چهار قسمت تقسیم کنید:
یکى اذکار و تسبیح
دیگرى ادعیه
سوم قرائت قرآن،
و بالاخره فکرى در اعمال روزه گذشته اگر موفق به طاعتى بوده اید شکر کنید و اگر خداى ناکرده ابتلاء به معصیتى یافته اید، استغفار کنید
دیگر آنکه هر روز صدقه دهید، ولو به وجه مختصر
شبها، قدرى در بى اعتبارى دنیا و انقلاب آن فکر نمائید و ملاحظه کنید که دنیا با اهل دنیا چگونه سلوک مى کند.
نماز شب
نماز شب از نمازهای مستحب می باشد. این نماز از یازده رکعت تشکیل شده است که به ترتیب زیر به سه بخش تقسیم شده و خوانده می شود:
1. هشت رکعت نماز که به صورت چهار نماز دو رکعتی - مانند نماز صبح - می باشد و نافله شب خوانده می شود. و به دلخواه می تواند به جای «قل هواللّه » یکی از سوره های کوتاه را خواند که ثوابش بیشتر است.
2. بعد، دو رکعتِ آن به نیت نماز شفع خوانده می شود. به این صورت که در رکعت اول بعد از «حَمد» به جای قل هو اللّه ، سوره قل اَعوذ برب الناس و در رکعت دوم بعد از حمد سوره قل اعوذ برب الفلق خوانده شود و بعد قنوت، رکوع، دو سجده و در پایان سلام و نماز تمام می شود.
3. نماز یک رکعتی که نامش نافله وتر است. می توان بعد از سوره حَمد، یک مرتبه سوره توحید خوانده و یا این که سه مرتبه سوره توحید و یک مرتبه سوره ناس و یک مرتبه سوره فلق خوانده شود.
هرچه قدر قنوت نافله وتر طولانی تر خوانده شود، بهتر است. به هنگام قنوت، ابتدا هفت مرتبه خوانده شود: «هذا مقامُ العائِذِ بِک مِنَ النّار». و بعد، هفتاد مرتبه گفته شود: «استغفر اللّه ربی و اتوبُ الیه» و توصیه شده که برای چهل نفر از مؤمنین دعا و استغفار شود. نحوه دعا به این شکل است: «اللهم اغْفِر لِفلان...» به جای «فلان» نام مؤمن مورد نظر برده شود و یا به صورت فارسی گفته شود. مثلاً بگوید: «خداوندا بیامُرز پدرم را...» و سپس سیصد مرتبه بگوید: «العفو».
مستحب است برای شمارش تعداد ذکرها از دست راست استفاده شود. و دست چپ خود را به حالت قنوت بالا ببرد.
در پایان قنوت بگوید: «رَبِّ اغْفِر لی و ارْحَمنی و تُب عَلَی اِنَّک اَنْتَ التَّواب الغفور الرَّحیم» و سپس به رکوع رفته و دو سجده و بعد سلام دهد و نماز را تمام کند. در پایان نماز نیز تسبیحات اربعه خوانده شود.
به نام چاشنی بخش زبانها
حلاوت سنج معنی در بیانها
شکرپاش زبانهای شکر ریز
به شیرین نکتههای حالت انگیز
به شهدی داده خوبان را شکر خند
که دل با دل تواند داد پیوند